Opracowanie: Hanna Matus

„Europejski system opisu kształcenia językowego (ESOKJ),

czyli jak określić poziom własnych kompetencji językowych?”

Jak cenną umiejętnością w dzisiejszych czasach jest znajomość języków obcych nie trzeba chyba nikomu objaśniać. Uczymy się świadomie, bądź mimowolnie, uczymy się w dzieciństwie, bądź „na starość”. Celowość uczenia się jest również zróżnicowanym aspektem. Jest nim praca, turystyka, czy chociażby względy rodzinne. Często zadajemy sobie pytanie: na ile, ucząc się języka obcego , potrafimy się w nim komunikować i to zarówno „w słowie” jak i „w piśmie”. Stąd istotna jest ocena własnych umiejętności, poziom opanowania określonego języka.

Niniejsza publikacja powstała na bazie bardzo ważnego dla uczących się, jak i dla nauczających języka obcego dokumentu o nazwie: „Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie” (ESOKJ). Opracowany on został dla Rady Europy i jest efektem współpracy wielu ekspertów z dziedziny nauczania języków w Europie i poza nią.

Warto jego wybrane treści przybliżyć uczniom i rodzicom, aby móc ocenić własny poziom biegłości językowej, a także mierzyć na bieżąco postęp

w nauce języka.

Ucząc się języka obcego stawiamy sobie szereg pytań typu: po co się uczyć? (aspekt celowości), jak się uczyć? (różnorodność sposobów), kiedy się uczyć? (aspekt wiekowy), gdzie się uczyć? (aspekt miejsca).

Nie bez znaczenia są też treści nauczania, problemy z fonetyką, aspekt kulturowy, uwarunkowania osobowościowe i wiele innych pojawiających się w trakcie nauki czynników. Wszystko to składa się na nasze doświadczenie językowe i ma ogromny wpływ na efekty praktycznego zastosowania języka.

Wszakże celem jaki towarzyszy wszystkim uczącym się jest opanowanie języka obcego tak, aby móc się komunikować najpierw w zakresie podstawowym, a potem dopiero, po nabraniu pewności, w zakresie rozszerzonym.

Podlegając procesowi nauki języka obcego nie unikniemy czynności sprawdzania, testowania czy też oceniania nabytych kompetencji. Dlatego eksperci językowi opracowali system poziomów biegłości językowej, który stara się odpowiadać potrzebom większości osób uczących się języków w Europie. System ten został oznaczony literami: A, B , C, przy czym litera A oznacza „poziom podstawowy” (z doprecyzowanymi poziomami A1 i A2), litera B oznacza „poziom samodzielności” (B1, B2), litera C oznacza „poziom biegłości” (C1, C2). Podział taki może stanowić interpretację klasycznego podziału na poziom podstawowy, średnio zaawansowany i zaawansowany. Według skali ogólnej, na każdy poziom biegłości językowej wymagane są konkretne umiejętności, np.

I. Poziom podstawowy:

A1 – osoba, która posługuje się językiem na tym poziomie rozumie i potrafi stosować potoczne wyrażenia i bardzo proste wypowiedzi dotyczące konkretnych potrzeb życia codziennego. Potrafi formułować pytania z zakresu życia prywatnego, dotyczące np. miejsca, w którym mieszka, ludzi, których zna i rzeczy, które posiada oraz odpowiadać na tego typu pytania. Potrafi przedstawiać siebie i innych, wypełnić prosty formularz z danymi osobowymi. Potrafi prowadzić prostą rozmowę pod warunkiem, że rozmówca mówi wolno, zrozumiale i jest gotowy do pomocy.

A2 – osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie wypowiedzi i często używane wyrażenia w zakresie tematów związanych z życiem codziennym (są to np. bardzo podstawowe informacje dotyczące osoby rozmówcy i jego rodziny, zakupów, otoczenia, pracy). Potrafi porozumiewać się w rutynowych, prostych sytuacjach komunikacyjnych, wymagających jedynie bezpośredniej wymiany zdań na tematy znane i typowe. Potrafi w prosty sposób opisywać swoje pochodzenie i otoczenie, w którym żyje, a także poruszać sprawy związane z najważniejszymi potrzebami życia codziennego.

II. Poziom samodzielności:

B1 – osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie znaczenia głównych wątków przekazu zawartego w jasnych, standardowych wypowiedziach, które dotyczą znanych jej spraw i zdarzeń typowych dla pracy, szkoły, czasu wolnego itd. Potrafi radzić sobie w większości sytuacji komunikacyjnych, które mogą się zdarzyć w czasie podróży w regionie, gdzie mówi się danym językiem. Potrafi tworzyć proste, spójne wypowiedzi ustne lub pisemne na tematy, które są jej znane bądź ją interesują. Potrafi opisywać doświadczenia, zdarzenia, nadzieje, marzenia i zamierzenia, krótko uzasadniając bądź wyjaśniając swoje opinie i plany.

B2 – osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie znaczenie głównych wątków przekazu zawartego w złożonych tekstach na tematy konkretne i abstrakcyjne, łącznie z rozumieniem dyskusji na tematy techniczne z zakresu jej specjalności. Potrafi porozumiewać się na tyle płynnie i spontanicznie, by prowadzić normalną rozmowę z rodzimym użytkownikiem języka, nie powodując przy tym napięcia u którejkolwiek ze stron. Potrafi- w szerokim zakresie tematów- formułować przejrzyste i szczegółowe wypowiedzi ustne lub pisemne, a także wyjaśniać swoje stanowisko w sprawach będących przedmiotem dyskusji, rozważając wady i zalety różnych rozwiązań.

III. Poziom biegłości:

C1 – osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie szeroki zakres trudnych, dłuższych tekstów, dostrzegając także znaczenia ukryte, wyrażone pośrednio. Potrafi się wypowiadać płynnie, spontanicznie, bez większego trudu odnajdując właściwe sformułowania. Skutecznie i swobodnie potrafi posługiwać się językiem w kontaktach towarzyskich i społecznych, edukacyjnych bądź zawodowych. Potrafi formułować jasne, dobrze zbudowane, szczegółowe, dotyczące złożonych problemów wypowiedzi ustne lub pisemne, sprawnie i właściwie posługując się regułami organizacji wypowiedzi, łącznikami, wskaźnikami zespolenia tekstu.

C2 – osoba posługująca się językiem na tym poziomie może z łatwością zrozumieć praktycznie wszystko, co usłyszy lub przeczyta. Potrafi streszczać informacje pochodzące z różnych źródeł, pisanych lub mówionych, w spójny sposób odtwarzając zawarte w nich tezy i wyjaśnienia. Potrafi wyrażać swoje myśli płynnie, spontanicznie i precyzyjnie, subtelnie różnicując odcienie znaczeniowe nawet w bardziej złożonych wypowiedziach.

Przedstawionym wyżej poziomom muszą towarzyszyć odpowiednie do nich formy testowania, które dadzą nam odpowiedź na postawione wcześniej pytanie, jak okreslić poziom własnych kompetencji językowych?”.

Poznając wyżej zaprezentowany system poziomów biegłości językowej

jesteśmy w stanie, po dokonaniu odpowiednich testów, sprawdzić na jakim poziomie znajdujemy się, do jakiego poziomu możemy i chcemy dążyć. Daje nam to niewątpliwie konkretne spojrzenie na samoświadomość językową, predestynuje nas do doskonalenia własnych umiejętności językowych. Ważna jest przy tym samodyscyplina i cel, jaki zamierzamy osiągnąć w nauce języka obcego.

W dzisiejszym systemie nauczania uczniowie, korzystając z fachowych podręczników do nauki języków obcych, są stopniowo przygotowywani do zdobywania kolejnych kompetencji językowych, do poszerzania wiedzy językowej, a co za tym idzie do osiągania kolejnych poziomów biegłości językowej. Pamiętajmy przy tym, że im wyższy poziom biegłości, tym większa nasza satysfakcja, tym owocniejsza nasza obcojęzyczna komunikacja, tym większa samoocena itd.

Zachęcam uczniów, rodziców, miłośników nauki języków obcych do samokontroli i do zdobywania dalszych poziomów biegłości językowej.